Kripto para kesiminin en büyük ikinci Borsası olarak bilinen kripto para süreç platformu FTX hakkında hafta başında adapsız süreç yapıldığına dair çıkan haberler ile kripto piyasalarında başlayan düşüş, şirketin iflas müracaatında bulunması sonucu ivme kazandı.
Binance Kurucusu ve İcra Heyeti Lideri Changpeng Zhao’nun “ellerinde bulunan FTX’in kripto para ünitesi olan FTT’leri satacaklarına” dair attığı tivitler ve FTX Üst Yöneticisi (CEO) Sam Bankman-Fried’ın “karşı karşıya kaldığı likidite krizini aşmak için nakit para enjeksiyonu talebinde bulunduğuna” dair haber akışı kripto piyasasındaki düşüşün fitilini ateşleyen gelişmeler oldu.
Şirketin likidite probleminin çözümlenmesi için Bankman-Fried ile Zhao ortasında görüşmeler başladı. Taraflar, ortalarında Binance’nin FTX’i satın almasına yönelik niyet mektubu imzalamış olsa da kısa bir müddet içerisinde Binance, FTX’i satın almaktan vazgeçtiğini duyurdu.
Binance’den yapılan duyuruda, “Başlangıçta umudumuz, FTX müşterilerine likidite sağlama konusunda destek olabilmekti ancak sorunlar, bizim kontrolümüzün veya yardım etme kabiliyetimizin ötesinde” tabirlerine yer verildi.
ABD Menkul Değerler ve Borsa Komitesi (SEC), Emtia Vadeli Süreçler Komitesi (CFTC) ve ABD Adalet Bakanlığı’nın FTX hakkında soruşturma başlattığı belirtilirken, cuma günü FTX tarafından yapılan açıklamada, şirketin ABD’de iflas sürecini başlattığı ve FTX CEO’su Bankman-Fried’in istifa ettiği bildirildi.
Binance Kurucusu ve İcra Şurası Lideri Zhao, FTX’teki erimenin tam etkisinin henüz hissedilmediğini ifade ederek, “kademeli kripto krizi” konusunda uyarıda bulundu.
FTT, bir haftada 24 bin dolardan 1 dolara indi
FTT, hafta başından itibaren kaydettiği sert düşüşler ile yüzde 95’in üzerinde bedel kaybederek 1 dolar düzeyine indi.
Bitcoin, hafta içerisinde yüzde 25’in üzerindeki gerileme ile 15 bin 588 dolara inerek 12 Kasım 2020’den bu yana gördüğü en düşük seviyeyi test etti. Bitcoin, perşembe günü ABD’de açıklanan enflasyonun yüzde 7,7 artışla beklentilerin altında kalmasının ardından kayıplarının bir kısmını telafi etse de FTX’in iflas başvurusu ile tekrar gerileyerek haftayı yüzde 19 azalışla 16 bin 900 dolar düzeyinden tamamladı.
Bu hafta yüzde 30’u aşan kayıplar yaşayan Ethereum, 1.074 dolar ile 13 Temmuz’dan bu yana en düşük düzeyini gördü. Ethereum, haftayı yüzde 18 azalışla 1.280 dolardan tamamladı.
“Dört aydır ciddi güven krizi vardı”
İş Yatırım Memleketler arası Sermaye Piyasaları Müdürü Şant Manukyan, yaptığı açıklamada, kripto piyasalarında yaklaşık 4 aydır önemli bir inanç krizi olduğunu vurguladı.
Söz konusu krizin ikiye ayırılması gerektiğini, birinin LUNA, oburunun ise merkeziyetçi finans kaynaklı olduğunu belirten Manukyan, bu krizin görece hafiflemesini sağlayan isimlerden biri olan Sam Bankman-Fried’in CEO’su olduğu FTX şirketinin yöntemsiz süreçler nedeniyle likidite sorunu yaşamasının akabinde kripto piyasalarında sert satışların tetiklendiğini söyledi.
Manukyan, evvelki krizlerde birtakım kurumlara kredi sağlayan Bankman-Fried’a kurtarıcı gözüyle bakıldığını ifade ederek, şunları kaydetti:
“FTX ikinci büyük borsa olduğu için yatırımcılara ‘orası sağlamdır’ inancı hakimdi. ‘Sepetteki elmaların kimileri çürük olsa da hepsi değil’ düşüncesi vardı. Ama gördük ki hepsi de çürük olabilir. Sonuçta ‘iki numara çürükse bir numarada da sorun olabilir mi sanki?’ korkusu piyasaya yansımaya başladı ve bunun şimdi çözüldüğünü görmüyoruz. Zira yatırımcılar paralarını tam alabilmiş değiller. Kriptolarını çıkartamıyorlar. Nasıl bir ziyan oluşacak? Buraya kamu otoriteleri kesinlikle ki müdahale edecek. Nasıl bir müdahale gelecek? Bunların meçhullüğü elbette baskı yaratıyor.”
“Ciddi bir regülasyon oluşacak”
Şant Manukyan, perşembe günü açıklanan ABD enflasyon verisinin akabinde piyasa beklentileri paralelinde Fed’in, aralık toplantısında 50 baz puanlık faiz artışına gitmesi durumunda kripto piyasasının teorik olarak olumlu etkilenebileceğini, bu hafta gelen satışların Fed’den değil, itimat krizinden kaynaklanması nedeniyle bu olumlu tesirin kalıcı olacağını düşünmediğini söyledi.
Bu krizin nasıl çözüleceğini gördükten sonra kalıcı bir müspet etkilenme olacağını belirten Manukyan, yaşanan itimat krizinin tahlili için regülatörlerin olması gerektiğini savunanların sayısının artacağını ve önemli bir regülasyonun oluşacağını kaydetti.
Bu düzenlemelerin çabucak olamayacağını aktaran Manukyan, şu değerlendirmelerde bulundu:
“İleride bu regülasyonlardan yararlı çıkacak olan aslında merkeziyetsiz finans modelidir. Zira bir sefer daha şunu gördük ki paranızı emanet ettiğiniz kurumun yöneticileri dürüst değilse büyük ziyanlara maruz kalabiliyorsunuz ve bu durum yalnızca kripto paralar için değil, pay senetleri için de geçerli. Münasebetiyle merkeziyetsiz finans aslında aracısız bir model ve biraz daha popülerleşebilir. Ancak bu regülasyona gerek olmayacağı manasına gelmez. Regülatörler kesinlikle oraya da aşikâr ölçüde regülasyonlar getirecektir. Büyük bir ihtimalle bu iş kripto bazlı kurumlarda sorun yaratacak ve küçülmelerine neden olacak. Fakat bu, birinci 10’da yer alan ve kendisini ispat etmiş kriptolara uzun vadede güçlenme olarak geri dönecek.”
“Bu süreç olmasıyda Bitcoin’de de Nasdaq ile paralel yükselişler beklenirdi”
Kripto Para Uzmanı Gökçe Çalışan da yılbaşında 32 milyar dolar değerleme üzerinden 400 milyon dolarlık yatırım toplayan FTX’in, müşterilerine ait 4 milyar doların üzerindeki fonu, kardeş şirketi olan Alameda Research’e usulsüzce aktarması sonucu müşteri varlıklarının karşılığının olmadığının anlaşılması sonucu ekosistemde panik ve çıkışlar yaşandığını anlattı.
LUNA’nın başlattığı güven krizinin domino etkisi yaratarak birçok kurumsal oyuncunun sistemden silinmesine neden olduğunu belirten Çalışan, “Alameda Research de muhtemelen önceki krizlerde ciddi zarar yazan firmalardan biri olarak onlar gibi batması gerekirken, FTX fonları ile kurtarılmak istendi ancak büyük başarısızlıkla sonuçlandı” dedi.
Çalışan, enflasyon verilerinin ardından Fed’in “ultra şahin” siyasetinden geri adım atacağı beklentileri oluştuğunu söz ederek, “Nasdaq ile Bitcoin’in korelasyonunun son 2 yılda zirve seviyelerde olduğu göz önüne alınırsa FTX ile ilgili süreci yaşamamış olsaydık Bitcoin’de de Nasdaq ile paralel yükselişler görmeyi beklerdik” diye konuştu.
“Türk borsalarını kullanan yatırımcılar için şu an bir iflas riski yok”
Stratejist Türker Balkar ise 2008 küresel krizine benzeri bir durum yaşayan kripto ekosisteminde FTX borsasının iflas müracaatında bulunmasıyla öteki borsalarda da birebir durumun yaşanabileceği telaşının arttığını ve önemli bir inanç sorunu oluştuğunu aktardı.
Bu süreçte birçok borsa tarafından “şeffaflık ilkelerini işletecekleri ve kullanıcı varlıklarının izlenebileceği sistemleri devreye alacakları” açıklansa da spekülatif telaffuzların şimdi durulmadığını tabir eden Balkar, Türkiye’de kripto para borsalarında kullanıcı varlıklarının teminat olarak kullanılması söz konusu olmadığından Türk borsalarını kullanan yatırımcılar için şu anda bu tarz bir iflas riski bulunmadığını söyledi.
Balkar, Fed’in aralık ayında 50 baz puanlık faiz artışına gitmesi halinde bu durumun kripto paralara da olumlu yansıyacağını fakat şu anda oluşan inanç sorununun bu beklentinin istenilen boyutta fiyatlara yansımasına mahzur oluşturduğunu kaydetti.
Söz konusu FTX iflasının öteki borsalara sirayet etmeden denetimli bir tasfiyeye dönüşmesi durumunda kripto paraların da küresel piyasaların risk iştahına eşlik edeceğini belirten Balkar, “Ancak sisli bir havada yatırımcıların merkezi borsaları sorgulaması ve sektörde regülasyon eksiklerinin hissedilmesi sebebiyle buraya girmeyi planlayan yatırımcıların ürktüğü göz ardı edilmemeli” dedi.
